Çevrimdışı
alemextra
Admin
Admin
Ayın En iyi Posteri
- Konu Yazar
- #1
Sağlıklı beslenme modellemesi MyPlate (BenimTabağım) besin piramidini değiştirdi
Sağlıklı beslenme nasıl olmalı? sorusu günümüzde çok konuşulan ve gündemde yerini hep üst sıralarda tutan bir konu olsa da. günlük beslenme düzeninin nasıl olması gerektiği 1960’lara kadar çok da üzerinde durulan bir konu değildi. Yakın zamana kadar kullandığımız beslenme piramidi dahi. bilindiği gibi şekillenmemişti. Anne karnından başlayarak bir ömür uygulanan beslenme şekli; büyüme ve gelişme. hastalıklardan korunma ve tedavi gibi pek çok durumda son derece önemli.
Özellikle çocukluk çağı beslenme şeklinin. ileride olası pek çok hastalığın oluşumunu ve seyrini etkilediğini biliyoruz. Bu anlamda özellikle çocukluk çağında doğru beslenmeyi anlatırken bugüne kadar besin piramidi üzerinde örneklemeler yapıldı. Üst üste konulmuş renkli bloklardan ve bu bloklarda yer alan besinlerden oluşan besin piramidi özünde. bize hangi besinden ne kadar tüketmemiz gerektiğini kabaca gösteriyordu.
Sağlıklı beslenme modellemesi MyPlate (BenimTabağım) besin piramidini değiştirdi
2011 yılının ortalarında ise MyPlate (BenimTabağım) kavramının tanıtımının yapılması ile birlikte besin piramidi geçmişin bir kalıntısı halini aldı. Eski piramit tipik olarak çok fazla açıklama yapmayı gerektiriyordu ve genel bir anlayış eksikliği oldukça büyük bir sorun oluşturuyordu. MyPlate ise. bir öğünde tabağınızda ne kadar hangi besin gruplarından olması gerektiğini oldukça net bir şekilde açıklıyor.
MyPlate. ne bir tabağın basit bir resmi. ne de bir çığır açıcı bir mucize değil elbette. Ancak çoğumuzun yıllardır savunduğu yemek yeme biçimini çok iyi temsil ediyor.
MyPlate de özetle verilen mesaj ( ana öğünler için ) :
• Meyve ve sebzeler yemek tabağının yarısını oluştursun.
• Etler / proteinler ile tahıllar (ideal olarak tam tahıllar) ise. her biri yemek tabağının çeyreğini oluştursun
• Tabağın yan tarafında ise bir porsiyon süt-yoğurt grubu bir besin olsun.
Tabii ki hepimiz beslenmemizde daha fazla sebze ve meyve yenilmesi gerektiğini biliyoruz. Ancak. ne yapmamız gerektiğini (ya da bu durumda yemeyi) bilmek ile aslında pratikte ne yediğimiz arasında büyük bir fark var. MyPlate söz konusu olduğunda. renkli resmin ötesine bakmak olarak da tanımlanabilir. Biliyoruz ki yıllar boyunca yemek tabaklarımız da çeşitlilik kazandı ve bununla birlikte farklı boyutlara ulaştı. Piyasada çok çeşitli boyut ve şekillerde yemek tabağı bulmak mümkün. Tabii bu tabaklardan seçtiğimiz boyut kadar yemek yediğimizi de unutmamak gerekiyor. Dolayısıyla MYPlate bize bir öğünde olması gereken tabak boyutunu ve içinde yer alması gereken besinlerin miktarlarını bize açık bir şekilde gösteriyor. Özetle bir öğünde almamız gereken besin türüne ve besin miktarına bir standart getiriyor.
Fast food ya da abur cubur beslenme sorununa gelince. MyPlate size sadece ana yemek örüntüsü verir ki. bu tabak modelinde abur cubur besinlere yer yoktur. MyPlate modeli. aile bireyleri ile birlikte masaya oturarak düzenli bir yemek yeme sistemini oturtma hedefindedir ve bu kapsamda bireylere kahvaltı. öğle yemeği ve akşam yemeği için meyve. sebze. tahıl ve protein oranlarının olması gereken miktarlarını dengeli bir şekilde sunar.
Çocukluk Çağı Beslenmesinin Önemi
İnsan yaşamında yeterli ve dengeli beslenmenin önemli olduğu dönemlerden birisi. çocukluk çağıdır. Çocukluk çağının en önemli dönüm noktası ise okula başlama ve çocuğun okul yaşantısıdır. Bu dönemde beslenmenin yeterli ve vücut gereksinimlerine uygun olması çok önemlidir. Çünkü bu dönem büyüme ve gelişmenin çok önemli olduğu. duygu. düşünce. davranış ve tutumun gelişme çabasının yoğunlaştığı bir süreç olmasının yanı sıra fizyolojik. psikolojik değişme ile sosyal olgunluğa hazırlanma sürecini de içerir. Doğru beslenmenin okul başarısına katkısı ise su götürmez bir gerçektir.
Çocukların ve gençlerin büyümek. öğrenmek ve gelişmek için doğru yakıta ihtiyaçları vardır. Peki Doğru yakıt nedir? Elbette doğru karbonhidrat. protein. posa. vitamin ve mineraller.. Çok fazla gereksiz kalori içeren yağlar ve şekerler değil .
Çocuklar ne kadar yeterli . dengeli ve keyifli beslenirlerse. yanlış atıştırmalık ya da yüksek kalorili besinlere (cips. şekerlemeler. zır gıdalar) o kadar az ihtiyaç duyarlar.
Dolayısıyla çocuklar için en güzel enerji kaynağı ve de beynimizin kullandığı tek yakıt olan karbonhidratlar günlük beslenme modellerinde mutlaka olmalıdır. Karbonhidratların en sağlıklı kaynakları ise meyve ve tahıllardır. Yani ekmek. makarna. kurubaklagiller. bulgur. meyve gibi sağlıklı karbonhidratlar çocukların günlük beslenmelerinde % 50’lik bir kısmı oluşturmalıdır. İşte tam da bu noktada MyPlate modeli bize her öğünde almamız gereken doğru besin miktarlarını açık bir şekilde sunmaktadır.
Yanlış Beslenme Çocuklarda Obezite ve Pek Çok Hastalığı Tetikliyor
Çocuklarda yanlış beslenme alışkanlıkları sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarının başında obezite gelmektedir.
Obezite. esas olarak yetişkin yaş grubunu ilgilendiren bir sorun gibi görünse de. başlangıcının çoğu kez bebeklik ve adölesan dönemlere uzanması nedeniyle çocukluk yaş grubunu da doğrudan ilgilendirmektedir.
Çocukluk çağı obezitesi ilerleyen yaşlarda başta kalp hastalıkları gibi kronik hastalıklarla. hiperlipidemi. hiperinsülinemi. hipertansiyon ve erken ateroskleroz gibi birçok kronik durumla ilişkilidir.
Sağlıklı Beslenen Çocuk Okulda Daha Başarılı !
Yapılan çalışmalarda. yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin dikkat sürelerinin kısaldığı. algılamalarının azaldığı. öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları çektikleri. okulda devamsızlık sürelerinin uzadığı ve okul başarılarının düşük olduğu ortaya konmuştur.
Aileler çocuklarının yalnızca okul başarılarıyla değil. onların büyüme ve gelişmelerini izleme ve sağlıklı beslenme davranışları geliştirmeleriyle de yakından ilgilenmeli ve kendi beslenme alışkanlıkları ile örnek olmalıdırlar.
Çocuklarda Sağlıklı Beslenmeyi Sağlamak İçin Neler Yapılabilir?
Özellikle okulöncesi yaşlardaki çocukların sağlıklı beslenme konusunda bilgilendirilmesi. oyun-şarkı-etkinlik-el becerisi gibi ilgilerini çekecek araçlarla beslenmelerinde davranış değişiklikleri yaratılması; ebevenylerin bu konuda çocuklarına örnek teşkil edecek davranışlar sergilemesinin sağlanması. çocuk yaşta obezite görülme sıklığını düşüren önemli konular arasında yer alıyor.
Okul çağı çocuğun toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği bir dönemdir. Okul öncesi çağda çocuğun beslenme alışkanlıklarını aile etkilerken. okul çağında arkadaşlar/akran grubu. reklamlar gibi etkenler. okulda beslenme konusunda denetimin olmaması. özellikle annenin çalışmasına bağlı olarak okuldan eve gelince. kendi kendine yiyecek hazırlaması sonucu çocukta yanlış beslenme alışkanlıkları gelişebilmektedir. Bu nedenle çocuğun yeterli ve dengeli beslenebilmesi için çocuğun. ailenin. okul yönetimindeki bireylerin ve öğretmenlerin beslenme konusunda bilinçli ve eğitimli ve işbirliği içerisinde olmaları gerekmektedir.
Beslenme Alışkanlıklarının Düzenlenmesi:
• Çocuklarda beslenme çocuğun yaşına. cinsiyetine. vücut ağırlığına. fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenmelidir
• Ara ve ana öğünlerde dengeli besin seçimi sağlanmalıdır
• Enerjisi yüksek içecekler tercih edilmemeli. ancak sıvı tüketimi arttırılmalıdır. Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin. şeker ve şekerli besinler. cips. gazlı içecekler yerine süt. yoğurt. sütlü tatlılar. ekmek arası peynir. taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.
• Hazır gıdalardan olabildiğince uzaklaşılmalıdır
• Günlük yağ miktarının ve örüntüsü dengeli düzenlenmelidir
• Yeterli sebze ve meyve tüketimi ( 5 porsiyon ) ile günlük posa miktarının eterli miktarda alınmalıdır
• Günlük alınması gereken besinlerin sık öğünlerle (5-6 öğün/gün) verilmelidir
• Gereksinmeye uygun miktarların düzenlenmesinde davranış değişikliği yaratılmalıdır
Yaşam biçiminin değiştirilmesi
• Daha aktif bir yaşam tarzının geliştirilmelidir
• Uzun süreli televizyon seyretme. bilgisayar kullanımından kaçınılmalı. düzenli spor yapma alışkanlığı kazanılmalıdır. Çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir.
Reklamların denetlenmesi
• Özellikle çocukların ilgisini çekecek. enerji değeri yüksek. besin değeri düşük besin maddelerinin reklamları sınırlanmalı veya kaldırılmalıdır.
Okul kantinlerinin denetlenmesi
• Okul kantinlerinde çocuğun sağlığı ve beslenmesine uygun besinlerin satışı sağlanmalıdır.
• Her aşamadaki eğitim kurumlarında beslenme servisleri diyetisyen denetiminde olmalıdır.
Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığımız tarafından yapılan çalışmalar ve alınan önlemler kapsamında artık okul kantinleri denetlenmektedir.
Kahvaltı Olmazsa Olmaz !
Yapılan çalışmalar özellikle çocuklarda kahvaltı alışkanlığının obeziteyi engellediği yönündedir. Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Bütün gece süren açlıktan sonra. vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye gereksinim duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde. dikkat dağınıklığı. yorgunluk. baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır. Bu nedenle. güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile başlamak öğrencilerin okul başarısının artmasında son derece önemlidir. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir.
Uzm. Diyetisyan Banu SALMAN
Sağlıklı beslenme nasıl olmalı? sorusu günümüzde çok konuşulan ve gündemde yerini hep üst sıralarda tutan bir konu olsa da. günlük beslenme düzeninin nasıl olması gerektiği 1960’lara kadar çok da üzerinde durulan bir konu değildi. Yakın zamana kadar kullandığımız beslenme piramidi dahi. bilindiği gibi şekillenmemişti. Anne karnından başlayarak bir ömür uygulanan beslenme şekli; büyüme ve gelişme. hastalıklardan korunma ve tedavi gibi pek çok durumda son derece önemli.
Özellikle çocukluk çağı beslenme şeklinin. ileride olası pek çok hastalığın oluşumunu ve seyrini etkilediğini biliyoruz. Bu anlamda özellikle çocukluk çağında doğru beslenmeyi anlatırken bugüne kadar besin piramidi üzerinde örneklemeler yapıldı. Üst üste konulmuş renkli bloklardan ve bu bloklarda yer alan besinlerden oluşan besin piramidi özünde. bize hangi besinden ne kadar tüketmemiz gerektiğini kabaca gösteriyordu.
Sağlıklı beslenme modellemesi MyPlate (BenimTabağım) besin piramidini değiştirdi
2011 yılının ortalarında ise MyPlate (BenimTabağım) kavramının tanıtımının yapılması ile birlikte besin piramidi geçmişin bir kalıntısı halini aldı. Eski piramit tipik olarak çok fazla açıklama yapmayı gerektiriyordu ve genel bir anlayış eksikliği oldukça büyük bir sorun oluşturuyordu. MyPlate ise. bir öğünde tabağınızda ne kadar hangi besin gruplarından olması gerektiğini oldukça net bir şekilde açıklıyor.
MyPlate. ne bir tabağın basit bir resmi. ne de bir çığır açıcı bir mucize değil elbette. Ancak çoğumuzun yıllardır savunduğu yemek yeme biçimini çok iyi temsil ediyor.
MyPlate de özetle verilen mesaj ( ana öğünler için ) :
• Meyve ve sebzeler yemek tabağının yarısını oluştursun.
• Etler / proteinler ile tahıllar (ideal olarak tam tahıllar) ise. her biri yemek tabağının çeyreğini oluştursun
• Tabağın yan tarafında ise bir porsiyon süt-yoğurt grubu bir besin olsun.
Tabii ki hepimiz beslenmemizde daha fazla sebze ve meyve yenilmesi gerektiğini biliyoruz. Ancak. ne yapmamız gerektiğini (ya da bu durumda yemeyi) bilmek ile aslında pratikte ne yediğimiz arasında büyük bir fark var. MyPlate söz konusu olduğunda. renkli resmin ötesine bakmak olarak da tanımlanabilir. Biliyoruz ki yıllar boyunca yemek tabaklarımız da çeşitlilik kazandı ve bununla birlikte farklı boyutlara ulaştı. Piyasada çok çeşitli boyut ve şekillerde yemek tabağı bulmak mümkün. Tabii bu tabaklardan seçtiğimiz boyut kadar yemek yediğimizi de unutmamak gerekiyor. Dolayısıyla MYPlate bize bir öğünde olması gereken tabak boyutunu ve içinde yer alması gereken besinlerin miktarlarını bize açık bir şekilde gösteriyor. Özetle bir öğünde almamız gereken besin türüne ve besin miktarına bir standart getiriyor.
Fast food ya da abur cubur beslenme sorununa gelince. MyPlate size sadece ana yemek örüntüsü verir ki. bu tabak modelinde abur cubur besinlere yer yoktur. MyPlate modeli. aile bireyleri ile birlikte masaya oturarak düzenli bir yemek yeme sistemini oturtma hedefindedir ve bu kapsamda bireylere kahvaltı. öğle yemeği ve akşam yemeği için meyve. sebze. tahıl ve protein oranlarının olması gereken miktarlarını dengeli bir şekilde sunar.
Çocukluk Çağı Beslenmesinin Önemi
İnsan yaşamında yeterli ve dengeli beslenmenin önemli olduğu dönemlerden birisi. çocukluk çağıdır. Çocukluk çağının en önemli dönüm noktası ise okula başlama ve çocuğun okul yaşantısıdır. Bu dönemde beslenmenin yeterli ve vücut gereksinimlerine uygun olması çok önemlidir. Çünkü bu dönem büyüme ve gelişmenin çok önemli olduğu. duygu. düşünce. davranış ve tutumun gelişme çabasının yoğunlaştığı bir süreç olmasının yanı sıra fizyolojik. psikolojik değişme ile sosyal olgunluğa hazırlanma sürecini de içerir. Doğru beslenmenin okul başarısına katkısı ise su götürmez bir gerçektir.
Çocukların ve gençlerin büyümek. öğrenmek ve gelişmek için doğru yakıta ihtiyaçları vardır. Peki Doğru yakıt nedir? Elbette doğru karbonhidrat. protein. posa. vitamin ve mineraller.. Çok fazla gereksiz kalori içeren yağlar ve şekerler değil .
Çocuklar ne kadar yeterli . dengeli ve keyifli beslenirlerse. yanlış atıştırmalık ya da yüksek kalorili besinlere (cips. şekerlemeler. zır gıdalar) o kadar az ihtiyaç duyarlar.
Dolayısıyla çocuklar için en güzel enerji kaynağı ve de beynimizin kullandığı tek yakıt olan karbonhidratlar günlük beslenme modellerinde mutlaka olmalıdır. Karbonhidratların en sağlıklı kaynakları ise meyve ve tahıllardır. Yani ekmek. makarna. kurubaklagiller. bulgur. meyve gibi sağlıklı karbonhidratlar çocukların günlük beslenmelerinde % 50’lik bir kısmı oluşturmalıdır. İşte tam da bu noktada MyPlate modeli bize her öğünde almamız gereken doğru besin miktarlarını açık bir şekilde sunmaktadır.
Yanlış Beslenme Çocuklarda Obezite ve Pek Çok Hastalığı Tetikliyor
Çocuklarda yanlış beslenme alışkanlıkları sonucu ortaya çıkan sağlık sorunlarının başında obezite gelmektedir.
Obezite. esas olarak yetişkin yaş grubunu ilgilendiren bir sorun gibi görünse de. başlangıcının çoğu kez bebeklik ve adölesan dönemlere uzanması nedeniyle çocukluk yaş grubunu da doğrudan ilgilendirmektedir.
Çocukluk çağı obezitesi ilerleyen yaşlarda başta kalp hastalıkları gibi kronik hastalıklarla. hiperlipidemi. hiperinsülinemi. hipertansiyon ve erken ateroskleroz gibi birçok kronik durumla ilişkilidir.
Sağlıklı Beslenen Çocuk Okulda Daha Başarılı !
Yapılan çalışmalarda. yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin dikkat sürelerinin kısaldığı. algılamalarının azaldığı. öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları çektikleri. okulda devamsızlık sürelerinin uzadığı ve okul başarılarının düşük olduğu ortaya konmuştur.
Aileler çocuklarının yalnızca okul başarılarıyla değil. onların büyüme ve gelişmelerini izleme ve sağlıklı beslenme davranışları geliştirmeleriyle de yakından ilgilenmeli ve kendi beslenme alışkanlıkları ile örnek olmalıdırlar.
Çocuklarda Sağlıklı Beslenmeyi Sağlamak İçin Neler Yapılabilir?
Özellikle okulöncesi yaşlardaki çocukların sağlıklı beslenme konusunda bilgilendirilmesi. oyun-şarkı-etkinlik-el becerisi gibi ilgilerini çekecek araçlarla beslenmelerinde davranış değişiklikleri yaratılması; ebevenylerin bu konuda çocuklarına örnek teşkil edecek davranışlar sergilemesinin sağlanması. çocuk yaşta obezite görülme sıklığını düşüren önemli konular arasında yer alıyor.
Okul çağı çocuğun toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği bir dönemdir. Okul öncesi çağda çocuğun beslenme alışkanlıklarını aile etkilerken. okul çağında arkadaşlar/akran grubu. reklamlar gibi etkenler. okulda beslenme konusunda denetimin olmaması. özellikle annenin çalışmasına bağlı olarak okuldan eve gelince. kendi kendine yiyecek hazırlaması sonucu çocukta yanlış beslenme alışkanlıkları gelişebilmektedir. Bu nedenle çocuğun yeterli ve dengeli beslenebilmesi için çocuğun. ailenin. okul yönetimindeki bireylerin ve öğretmenlerin beslenme konusunda bilinçli ve eğitimli ve işbirliği içerisinde olmaları gerekmektedir.
Beslenme Alışkanlıklarının Düzenlenmesi:
• Çocuklarda beslenme çocuğun yaşına. cinsiyetine. vücut ağırlığına. fiziksel aktivite düzeyine göre düzenlenmelidir
• Ara ve ana öğünlerde dengeli besin seçimi sağlanmalıdır
• Enerjisi yüksek içecekler tercih edilmemeli. ancak sıvı tüketimi arttırılmalıdır. Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin. şeker ve şekerli besinler. cips. gazlı içecekler yerine süt. yoğurt. sütlü tatlılar. ekmek arası peynir. taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.
• Hazır gıdalardan olabildiğince uzaklaşılmalıdır
• Günlük yağ miktarının ve örüntüsü dengeli düzenlenmelidir
• Yeterli sebze ve meyve tüketimi ( 5 porsiyon ) ile günlük posa miktarının eterli miktarda alınmalıdır
• Günlük alınması gereken besinlerin sık öğünlerle (5-6 öğün/gün) verilmelidir
• Gereksinmeye uygun miktarların düzenlenmesinde davranış değişikliği yaratılmalıdır
Yaşam biçiminin değiştirilmesi
• Daha aktif bir yaşam tarzının geliştirilmelidir
• Uzun süreli televizyon seyretme. bilgisayar kullanımından kaçınılmalı. düzenli spor yapma alışkanlığı kazanılmalıdır. Çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir.
Reklamların denetlenmesi
• Özellikle çocukların ilgisini çekecek. enerji değeri yüksek. besin değeri düşük besin maddelerinin reklamları sınırlanmalı veya kaldırılmalıdır.
Okul kantinlerinin denetlenmesi
• Okul kantinlerinde çocuğun sağlığı ve beslenmesine uygun besinlerin satışı sağlanmalıdır.
• Her aşamadaki eğitim kurumlarında beslenme servisleri diyetisyen denetiminde olmalıdır.
Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığımız tarafından yapılan çalışmalar ve alınan önlemler kapsamında artık okul kantinleri denetlenmektedir.
Kahvaltı Olmazsa Olmaz !
Yapılan çalışmalar özellikle çocuklarda kahvaltı alışkanlığının obeziteyi engellediği yönündedir. Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Bütün gece süren açlıktan sonra. vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye gereksinim duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde. dikkat dağınıklığı. yorgunluk. baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır. Bu nedenle. güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile başlamak öğrencilerin okul başarısının artmasında son derece önemlidir. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir.
Uzm. Diyetisyan Banu SALMAN