Çevrimdışı
alemextra
Admin
Admin
Ayın En iyi Posteri
- Konu Yazar
- #1
Moğolistan'daki kazılarda bulunan. Göktürkler dönemine ait
4.000 parça altın ve gümüş eşya Türk tarihini aydınlatacak değerde büyük bir keşif sayılıyor
Bilge Kağan'ın Hazinesi" Gün Işığına Çıkarıldı
Orhun Yazıtları'ndan sonra. Türk tarihini birinci elden aydınlatacak en önemli tarihî miras gün ışığına çıkarıldı. "Bilge Kağan'ın hazinesi" adı verilen 4.000 parça altın ve gümüş eşya. Bilge Kağan külliyesinde yapılan kazılarda ele geçirildi.
"Bilge Kağan'ın hazinesi". yabancı arkeoloji ekipleri tarafından uzun zamandan beri aranıyor. fakat bulunamıyordu. Türk İş Birliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA)'nın önderliğinde Moğolistan'daki Türk Anıtları Projesi çerçevesinde yapılan çalışmalar nihayet semeresini verdi ve bu emsalsiz hazine ele geçirildi. Böylece. hazinenin bulunması şerefi Türk arkeologlara nasip oldu. Bu keşif. Türk arkeolojisinin yurt dışındaki ilk ve büyük başarısı olarak da nitelendiriliyor.
Kazılar sırasında. Bilge Kağan anıtının parçalanmış kısımları da birleştirildi. Bu dahi. tarihimiz bakımından büyük önem taşıyor. 40 kişilik TİKA heyetinin bulduğu 4.000 parça eşya. Türk tarihi açısından son derece önemli. Bu eşyaların incelenmesi ile tarihimiz. sanat tarihimiz. şehir hayatımız. tarımcılığımız. folklorumuz. etnografyamız. ekonomik hayatımız. maden sanayiimiz. süslemeciliğimiz. el sanatlarımız ve daha pek çok alandaki gelişmemiz. daha doğru olarak değerlendirilecek. Elde edilen eşyalar arasında. üzerinde yazı olanlar var mı. henüz iyi bilinmiyor. Eğer varsa. birkaç satır olsa dahi. belki tarihimizin karanlık bir yönü daha ortaya çıkacak.
Son derece heyecan ve sevinç verici bir keşif! Şimdi. asıl çalışma. yukarda saydığımız alanların uzmanlarına. belki epigraflara düşüyor.
Bilge Kağan hazinesinde bulunan eşyalar şunlar:
Altın Eserler: Ağzında kıymetli bir taş taşıdığı düşünülen mitolojik bir kuş tasvirinin bulunduğu alınlığın etrafında kazıma ve kabartma tekniği uygulanarak işlenmiş süslemelerden oluşan. tamamı altından bir taç... kemer tokaları. elbise kopçaları ve giyim kuşama ait çeşitli ebatta altın objeler. yine çeşitli ebatlarda maşrapa. sürahi. tabak gibi ritüel kaplar olarak adlandırılan yine altından formlar...
Gümüş eserler: Çoğunluğunu çiçek biçimli süslemeler oluşturmaktadır. Gümüş bir sandığa ait olduğu düşünülen bu parçalar yaklaşık 1.850 adettir. İki işlemeli geyik heykelcikten birisinin bir bacağı ve boynuzu dışında tamamı sağlam olarak. diğeri ise kırık ve erimiş parçalar hâlindedir. Tabak. maşrapa. kupa ve sürahi gibi çeşitli ritüel kaplar. kapların bazılarının içinde değerli taşlar. değerli maden objeler ve çeşitli organik kalıntılar bulunmaktadır (tekstil. kömür. kemik). Ayrıca kırık ve erimiş gümüş plaka parçalar. şeritler ve teller bulunmaktadır.
Demir Parçalar: Bu eserlerin muhafazasını sağlayan gümüş sandık veya kutunun iskeletini oluşturmaktadır.
Bronz Çiviler: Gümüş parçaların aplikasyonunu sağlamaktadır.
Erimiş Kurşun Parçalar: Ritüel bir anlam taşımaktadır.
Moğolistan'ın başkenti Ulanbator'a 450 km uzaklıktaki Orhun Yazıtları'nın bulunduğu bölgede. TİKA ekibi daha önce de çok sayıda eşyayı gün ışığına çıkarmıştı. Çeşitli taş eserler ve kalıntılar. Tonyukuk'a ait iki anıt. ok uçları. koşum takımlarına ait parçalar. çeşitli motifler taşıyan kiremit parçaları. bir insan heykelinin yarısı. bir zar. at ve koyun iskeletleri ele geçirilmişti. Ayrıca. Bilge Kağan külliyesinde bugüne kadar yapılmış kazı çalışmalarını anlatan kitaplarda adından söz edilmeyen motifli bir taş sanduka bulunmuştu.
Bütün bu çalışmalar. önümüzdeki dönemde. bu çerçevede ve Moğolistan'ın tespit edilmiş diğer bölgelerinde yapılacak kazılarda. Türk tarihine ait birinci elden kaynak sayılacak eserlerin bulunacağı umudunu kuvvetle veriyor.
DEVLET BAKANI A. HALÛK ÇAY: "KEŞKE BAKAN
DEĞİL DE BU HEYETTE BİR ASİSTAN OLSAYDIM."
TİKA'nın çalışmalarını dirayetle yönetip yönlendiren ve yerinde denetleyen Devlet Bakanı Prof. Dr. A. Halûk Çay. Bilge Kağan Hazinesi'nin bulunmasından büyük memnuniyet duyduğunu belirtmiştir. Prof. Çay. yapılmakta olan ve yapılması gereken çalışmalarla ilgili olarak şu açıklamayı yapmıştır:
"Moğolistan'daki Türk Anıtları Projesi kapsamında yer alan Bilge Kağan. Köl Tigin ve Tonyuyuk abidelerinden oluşan Göktürk Abideleri'nde yürütülen bu proje. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yurt dışında gerçekleştirmiş olduğu en büyük arkeolojik çalışmadır.
Yapılan arkeolojik çalışmalar neticesinde. Türk tarihi ile ilgili yeni bulgular elde edilmektedir. Proje tamamlandığında Türk tarihinin yeniden yazılacağını söyleyebilirim.
Orhun Abideleri bizim millî alfabemiz ile yazılmıştır. 2500 yıl Avrasya'da kullanılmıştır. Bugün çözümü için arkadaşlarımızın çalışma yaptığı bölgedeki edebî dil aşağı yukarı 700'ün üzerinde köke sahiptir ve o tarihte. bugünkü medenî Avrupa'nın ataları. bu derece bir edebî dile sahip değillerdi. O bakımdan Orhun Anıtları çok önemlidir. Moğolistan. Türklerin ve Moğolların ata yurdudur. Ve Moğolistan'da yalnızca Orhun bölgesinde anıtlarımız yoktur. 30'un üzerinde çeşitli yerlerde anıtlar vardır. Çalışma yaptığımız bölgedeki. etrafı çevrilen Tanrı Dağları bölgesinde. çok değişik mezarlar var. İnşallah bu bir başlangıçtır. Tarihimiz o kadar zengin ki; 1990 sonrası ortaya çıkan bu Türk coğrafyasında o kadar enteresan yerler var ki; tabiî bunların restorasyonuna. ne Türkiye'nin bütçesi ne de Türk cumhuriyetlerinin bütçesi yeter. Kırgızistan'daki tarihî Balasagun şehrini bir SİT alanı yapmamız lâzım. Tarihî bir şehir hâlinde muhafaza etmemiz lâzım. Türkmenistan'daki tarihî Merv şehrini tarihî alan hâline getirmemiz lâzım. Köhne Ürgenç'i yine tarihî SİT alanı hâline getirmemiz lâzım.
Moğolistan'da başarı ile çalışan heyetimiz. hem kazı yapıyor hem de Türk kültürünün ilk yazılı kaynakları olan bu eserlerin korunması için çaba gösteriyorlar.
Keşke ben de köklerimizi arayan bu heyette. bir bakan olarak değil. bir asistan olarak görev yapsaydım. Bu benim için büyük bir gurur olurdu."
ŞEREF LİSTESİ
Bilge Kağan Hazinesini ve daha pek çok değerli eseri bulan bilim heyetinin 2001 yılı kadrosunda şu isimler bulunmaktadır:
Türk Bilim Heyeti
Proje Başkanı
1- Doç. Dr. Sadettin GÖMEÇ (AÜ. DTCF. Tarih Böl.)
Kazı Ekibi
2- Prof. Dr. Salih ÇEÇEN (AÜ. DTCF. Sümeroloji Böl.)
3- Yrd. Doç. Dr. Yücel ŞENYURT (Gazi Ü. Fen-Edb. Fak.)
4- Araş. Gör. Remzi KUZUOĞLU (Gazi Ü. Fen-Edeb. Fak.)
5- Araş. Gör. Gürkan GÖKÇEK (Gazi Ü. Fen-Edeb. Fak.)
6- Mutlu Günhan BOZKURTLAR
Jeofizik Ekibi
7- Yrd. Doç. Dr. Emin ULUGERGERLİ (AÜ. Fen Fak.)
8- Araş. Gör. Emin CANDANSAYAR (AÜ. Fen Fak.)
9- Müh. Burcu GÜNDOĞDU (AÜ. Fen. Fak.)
10- Yük. Müh. Seyit TOSUN (MTA)
Harita-Fotogrametri Ekibi
11- Doç. Dr. Ferruh YILDIZ (Selçuk Ün.)
12- Yrd. Doç. Dr. Hacı Murat YILMAZ (Selçuk Ün.)
13- Yük. Müh. Murat YAKAR (Selçuk Ün.)
14- Yük. Müh. Hakan KARABÖRK (Selçuk Ün.)
15- Yük. Müh. İbrahim YILMAZ (Selçuk Ün.)
Taş Koruma Ekibi
16- Doç. Dr. Sait BAŞARAN (İstanbul Ü. Edebiyat Fak.)
17- Yrd. Doç. Dr. Ahmet Güleç (İst. Ünv. Edebiyat Fak.)
18- Okut. Yüksel DEDE (İstanbul Ü. Edebiyat Fak.)
19- Evren BELLİ
Dil ve Tarih Ekibi
20- Doç. Dr. İlhami DURMUŞ (Gazi Ü. Fen-Edeb. Fak.)
21- Yrd. Doç. Dr. Cengiz ALYILMAZ (Atatürk Ü.)
Moğol Bilim Heyeti
1- Dr. Lamjav BATTOLGA (Aydınlanma Bakanlığı. Proje Sorumlusu)
2- Prof. Dr. Ayudai OCHIR (Moğolistan Tarih Enstitüsü Başkanı. Proje Sorumlusu)
3- Dr. Dovdoi BAYAR (Tarih Enstitüsü. Arkeolog)
4- Dr. Altangerel ENKHTOR (Tarih Enstitüsü. Arkeolog)
5- Dr. Tsend BATTOLGA (Moğolistan Millî Üniversitesi)
6- Dr. Yadamsuren TSREVJA (Moğolistan Jeodezi Müdürlüğü. Jeodezi Uzmanı)
7- Dr. L. BATMUNKH (Moğolistan Bilimler Akademisi. Jeofizik)
8- Dr. Ch. AMARTUVSHİN (Moğolistan Arkeoloji Merkezi. Arkeolog)
9- Dr. S. JAVZAN (Restoratör)
10- Dr. L. ERDENEBOLD (Teknik Üniversite)
(TİKA Bilim Heyetinin 2000 yılı sonuna kadar olan çalışmaları ile ilgili geniş bilgi. Yrd. Doç. Dr. Cengiz Alyılmaz'ın. Orkun'un 40. 41. 42. sayılarında çıkan yazısında bulunmaktadır).
Orkun Dergisi