Osmanlı Fermanları.

Fermân
II. Mehmed Dönemi h. 07.06.882 / m. 16.09.1477
Konusu
Gelibolu İskelesi'ni tutan Yahya

Baki ve ortaklarından

Gelibolu Burgazı erenlerinin üç aylık mevâcibleri için

on bir bin dört yüz on altı akçe tahsîl edilmesine dâir.

Yazı Çeşidi

Fermân

dîvânî hat ile yazılmıştır. 10 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

siyah mürekkeble çekilmiş olup

rıhlanmıştır. Yazıda

siyah mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

Sol alt köşede

fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır.

Berât
I. Selîm Dönemi h. Evâil-i R. 918 / m. Haziran 1512

Konusu
Seyyid Muhammed oğlu Seyyid Ömer'in

öşr-i Şer'î'den ve her türlü resmî ve örfî vergiden muaf olduğuna dâir.

Yazı Çeşidi

Berâtın ilk satırı

celî dîvânî

diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır. 10 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

siyah mürekkeble çekilmiş olup

rıhlanmıştır. Yazıda

siyah mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

Sol alt köşede

berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır.

Berât

I. Abdülhamîd Dönemi h. 07.05.1193 / m. 23.05.1779

Konusu

Konya'nın İnsuyu Kazâsı'ndaki Sorak Köyü derbendçilik görevinin

eşkıyaya mâni olmak ve gerekli vergileri ödemek şartıyla

Teberdâr (baltacı) Mehmed'e verildiğine dâir.

Yazı Çeşidi

İlk satır

celî dîvânî; diğer satırlar

dîvânî hattı ile yazılmıştır. 10 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

altınla çekilmiştir ve siyah tahrîrlidir. Boşlukları

açık mavi zemîn üzerine

mavi renk halkârî ile bezenmiştir. Tuğranın üst kısmı

halkârî bir kompozisyon ile tezyîn edilmiştir. Barok çerçevenin etrafına

negatif tığlar yapılmıştır. Hatt-ı hümâyûnun başlığı

kapalı form ve hatâî dallarından oluşan klâsik tezhîbdir. Yazının etrafındaki sıvama altın üzerine

rûmî kompozisyon yapılmıştır. Açık mavi olan rûmîler iç bünyeli ve gölgelidir. Tığlar

mavi ve kırmızı negatif motiflerden oluşmuştur. Başlık tezhîbi

bir sıra kurtçuklu pervâzla çevrilmiştir. Altın zemînler

iğne perdahlıdır. Bütün form

kalın bir altın cedvel ile çerçeveye alınmıştır. Mahall-i tahrîr

basit bir halkârî ile tezyîn edilmiştir. Satır aralarına

altın noktalar yapılmıştır. Yazının sağ kenarı ve alt tarafı

tahrîrli altın cedvel ile çevrilmiştir. Yazıda

kırmızı ve siyah mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

1-Tuğranın üst kısmında

Pâdişâh'ın el yazısı ile yazılmış "Mûcebince amel oluna."

(Gereği yapılsın.) ibâresi yer almaktadır. 2-Sol alt köşede

berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır.

Berât

Abdülmecîd Dönemi h. 17.08.1264 / m. 19.07.1848

Konusu

Kâbe ve Ravza-i Mutahhara'nın rub' (1/4) kırat ferâşet görevine sahip Fatma Sultan'ın ölümü üzerine

bu görevin

Şehzâde Ahmed Celâleddin'e verildiğine dâir.

Yazı Çeşidi

Berât

nesih ve celî dîvânî hat ile yazılmıştır. 6 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

altınla çekilmiştir. Çevresindeki güneş ışınlarının uçları

çatallı yapılmıştır. Tezyînâtın tamamı Türk rokokosu tarzında olup

sarı ve yeşil olmak üzere iki renk altın kullanılmıştır. Yazıda kırmızı (gülgûnî) ve altın mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

Sol alt köşede

berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır.

III. Mustafa Dönemi h. 14.08.1178 / m. 06.02.1765

Konusu

Bektaş'ın ölümüyle boşalan

Birgi Nâhiyesi'nde Mürsellü Karyesi ve Tire Nâhiyesi'nde Sadiye karyesi civarındaki zeâmetin

es-Seyyid Osman'a verilmesine dâir.

Yazı Çeşidi

İlk satır

celî dîvânî; daha sonraki satırlar dîvânî hattı ile yazılmıştır. Derkenârlarda dîvânî

dîvânî kırması ve siyâkât hat bulunmaktadır. 8 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

kırmızı mürekkeb ile çekilmiştir. Boşluklarına altın sürülüp

iğne perdah yapılmıştır. Altın ile harfler arasında birkaç mm. ara bırakılmıştır. Dış kısmına ise 5 mm. ara bırakılarak altın cetvel geçilmiş ve tuğra formuna paralel olarak bir tezyînât yapılmıştır. Tezyînât

lâcivert zemîn üzerine hatâî kompozisyonundan müteşekkildir. Dallar ve yapraklar

sıvama altındır. Hatâîler

altın tahrîrli ve kırmızı-beyaz renklidir. Formun dışına da altın cedvel geçilmiştir. Üst tarafına ve hançer tarafına yapılan bazı motifler sebebiyle form

adeta demlik (çaydan) görüntüsünü almıştır. Nişân-ı hümâyûnun alt kısmına

sıvama altın

mavi ve penbe ile çiçek dalları yapılmıştır. Aynı çiçekten

berât kağıdının en üstünde ve siyâkat yazısının arasında da mevcuttur. Davet (duâ) cümlesi

altınlı ve mavili bir çerçeveye alınmıştır. Mahall-i tahrîrin sağında

serbest bir motif görülmektedir. Yazıda

kırmızı ve siyah mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

1-Tuğranın üst tarafında

Pâdişâh'ın el yazısı ile yazılmış "Mûcebince amel oluna."

(Gereği yapılsın.) ibâresi yer almaktadır. 2-Berâtın sağ üst kısmında

Sadrâzam'ın sahı ve buyruldusu; alt tarafında Defterhâne ve Nişan Kalemi'nin kayıtları yer almaktadır. 3- 5. ve 8. Satırlar arasında siyâkat yazısı ile yazılmış

Defterhâne'den çıkarılan zeâmet kayıtları bulunmaktadır. 4-Sol alt köşede

berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır.

Fermân

I. Mahmûd Dönemi h. Evâil-i L.1153 / m. Aralık 1740

Konusu

Yeniçeri Ocağı'na

ihtiyaç duyulmadıkça asker alınmamasına

odabaşıların sebebsiz yere azl olunmamalarına ve Yeniçeri Ocağı nizâmlarına uyulmasına dâir.

Yazı Çeşidi

Fermân

dîvânî hat ile yazılmıştır. Hatt-ı hümâyûn kısmı ise nesih hat ile yazılmıştır. 24 satırdır.

Tuğrası ve Tezyinatı

Tuğra

siyah mürekkeb ile çekilmiş ve altınla tahrîrlenmiştir. Boşlukları

sâde zemîn üzerine lâcivert ve kırmızı renkte negatif motiflerden oluşan kompozisyonlar ile tezyîn edilmiştir. Tuğranın sağında

çok zarif natüralist bir gül dalı görülmektedir. "Mustafa" isminde müzehhib tarafından yapıldığı anlaşılan gülün taramaları çok ince ve güzeldir. Tuğranın üzerine ve çevresine

altın ve siyah mürekkeb karışımı çok ince bir serpme yapılmıştır. Altın çerçeveye alınmış olan üstteki yazının başlığına

klâsik tezhîb yapılmıştır. Kompozisyon

kapalı form ve hatâî dallarından müteşekkildir. Etrafına

bir sıra kurtçuklu pervâz yapılmıştır. Altın ve lâcivert ile yapılan tığlar

negatif motiflerden müteşekkildir. Yazı boşlukları

halkârî ile tezyîn edilmiştir. Yazıda

siyah mürekkeb kullanılmıştır.

Gördüğü İşlem

1-Tuğranın üstünde

Pâdişâh'ın el yazısıyla

Yeniçeri Ağası'na hitâben yazılmış "Ocağın nizâmına dâir."

altı satırlık bir yazı bulunmaktadır. 2-Sol alt köşede

fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır.