Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı (1)

TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI
1. TÜRKLERİN ANA YURDU

Arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkarılan buluntular

Türk tarihinin günümüzden 4000 yıl öncesine uzandığını göstermektedir. Türklerin ilk ana yurdunun sınırları konusunda bugüne kadar değişik görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşlerin çeşitliliği

eski dönemlerden itibaren Türklerin geniş bir coğrafyaya yayılmış olmalarıyla açıklanabilir. Bazı kaynaklara göre Türkler

M.Ö.2000’li yıllara kadar Altay-Sayan dağlarının kuzeybatı bölgesinde yaşamışlar

daha sonra ise Ural-Altay dağları arasındaki bölgelere dağılmışlardır.

Son yapılan araştırmalar ışığında Türklerin ilk ana yurdu Altay-Sayan dağlarının kuzeybatısı

Tanrı dağlarının kuzeyi

Hazar Denizi’nin doğusu

Sibirya steplerinin güneyi olarak belirlenmiştir.

Orta Asya denizlerden uzak olduğu için karasal iklime sahiptir. Türklerin içinde yaşadıkları bu coğrafya

onların göçebe bir hayat tarzını benimsemelerine ve mücadeleci bir karaktere sahip olmalarına neden olmuştur. Tarihte

Orta Asya’daki birçok kavim

hakimiyet alanlarını genişletmek

yeni otlaklar bulmak gibi nedenlerle yer değiştirmiştir. Kaynakların yetersiz oluşu

Orta Asya’nın en eski devirleri hakkında kesin bilgiler edinmemizi güçleştirmektedir.

2. ANA YURTTA KURULAN İLK UYGARLIKLAR

Kültür

toplumların gelişme süreci içinde oluşturdukları bütün maddi ve değerlerin

insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünüdür. Uygarlık (medeniyet) ise insanlığa mal olmuş; bütün insanlık tarafından beğenilen ve benimsenen ortak değerlerdir. İslam medeniyetini buna örnek gösterebiliriz.

Kültür millidir. Uygarlık ise insanlığın ortak malıdır. Bir kültürün oluşmasında içinde yaşanılan coğrafyanın özellikleri

insanların ihtiyaçları ve doğa ile ilişkileri önemli birer etkendir. Bu etkileri Orta Asya ve İlk Çağ kültürlerinde görebiliriz. Orta Asya’da yapılan kazılarda M.Ö.5000 yıllarına kadar uzanan kültürlere rastlanmış ve bu bölgede kurulan Büyük Hun Devleti (Asya Hunları) de bu kültürlerden etkilenmiştir. Zamanla gelişen Orta Asya kültürü

Orta Çağ Avrupa’sına ve İslam dünyasına ışık tutmuştur.

A. Anav kültürü (M.Ö.4500-M.Ö.1000)

Anav kültürü

bugünkü Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat yakınlarındaki Anav bölgesinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır. Orta Asya’nın en eski kültürüdür. Yapılan araştırmalar

bu kültüre mensup insanların yerleşik hayata geçtiklerini

tuğlalardan yapılmış evlerde oturduklarını göstermektedir. Yine bu araştırmalardan dokumacılığı

topraktan ve bakırdan eşyalar yapmayı bildiklerini öğreniyoruz. Koyun

keçi

sığır ve deve gibi hayvanları beslemelerinin yanında tarımla da uğraştıkları bilinmektedir.

B. Afanasyevo kültürü (M.Ö.3000-M.Ö.1700)

Altay ve Sayan dağlarının kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişen bu kültür

Türklerin en eski kültürüdür. Afanasyevo toplumu avcı ve savaşçı bir toplumdu. Bu toplumun

koyun ve at gibi hayvanları besledikleri bilinmektedir. Yapılan kazılarda çeşitli bakır eşyalar

çakmak taşından yapılmış ok uçları

kemikten yapılmış iğneler bulunmuştur. Afanasyevo kültürü geniş bir bölgeyi etkileyerek Orta Asya uygarlığının temelini oluşturmuştur.

C. Andronova kültürü (M.Ö.1700-M.Ö.1200)

Altay-Tanrı dağları

Güney Sibirya ve Hazar denizinin doğusuna kadar olan bölgede oluşmuş bir kültürdür. Orta Asya kültürleri içinde yayılma alanı en geniş olanıdır. Bu kültür Afanasyevo kültürü ile benzerlik gösterir. Bu nedenle Afanasyevo’nun gelişmiş bir şekli olarak karşımıza çıkar. Bakırdan yapılanların yanında

ilk defa tunçtan ve altından yapılmış eşyalara bu kültürde rastlanır. Bunların üzeri hayvan figürleriyle süslenmiştir. Bu kültürü meydana getirenler

atı binek ve yük hayvanı olarak kullanmışlardır.

D. Karasuk kültürü (M.Ö.1200-M.Ö.700)

Bu kültür

adını Yenisey ırmağının kollarından biri olan Karasuk nehrinden almıştır. Orta Asya uygarlığında demir

ilk olarak bu kültürde işlenmiştir. Karasuk kültürü mensupları yünlü dokumayı ve keçeden çadır yapmayı öğrenmişler ve üzeri çadırla örtülü

dört tekerlekli arabalar kullanmışlardır.

E. Tagar kültürü (M.Ö.700-M.Ö.100)

Bu kültür Abakan bölgesinde görülmüştür. Bu bölgedeki diğer kültürlerin en genci ve en gelişmişidir. Tagar kültürüne ait çok sayıda iki yüzü keskin hançerler

ok uçları

iğne

bilezik

küpe

tarak gibi eşyalar bulunmuştur.